NABUNTOG a kasla agkanta iti “Amami” ti panangrugina sa pimmartak daytoy a kas rumbeng iti maysa a martsa, ngem nagin-inayad manen iti ngudona sa nagbuelo: “…ang mamatay ng dahil sa YOOOOO!” Inyuratna nga impukkaw ti maudi a nota a kas kadagiti gagangay a love song a kankantaenna iti konsiertona. Ni Martin Nievera daytoy, ti am-ammo a kas Concert King iti pagilian.
Ngem iti dayta a gundaway, ti panangdudog dagiti limmandok a gemgem ni Manny Pacquiao ken ni Ricky Hatton iti ring ti rinanta a buyaen dagiti riniwriw a Filipino kadagiti pagsinean ken telebisiontayo. Saan a ni Martin a napan laeng nagkanta sadiay iti Nailian a Kanta a kas paset ti tradisional a panglukat ti maysa nga internasional a laban iti boksing. Ngem gapu ta pinalaluanna la unay ti panagkantana—binaliwanna ti tono ken areglo ti kanta—nagbalin metten a rason ti pagririantayo nga agkakailian.
Ita, kasla pagganganasan met dagiti dadduma ti agbibinnato iti rason no rumbeng wenno saan a madusa ni Martin iti inaramidna. Kasla narabaw a pagdidinniskutiran—nota laeng ti musika, kunada man, ngem naun-uneg ti kaipapanan ken epekto daytoy iti biag ken dayawtayo a Filipino.
Adda agkuna a binastos ni Martin ti sagrado a kanta a “Lupang Hinirang.” No sagrado, kunatayo, saan a sinsinan a kanta, ket di rumbeng a baliwantayo ti tono ken liriko daytoy kas pangrespeto metten ti kompositor ken iti paset ti pakasaritaantayo a nakaipasngayan ti martsa nga ayug. Ken kangrunaanna, adda linteg a mangsalsalaknib iti Nailian a Kanta kadagiti asino man a mangigagara a mangbaliw iti pannakakantana iti publiko a pasken.
Segun iti Seksion 37 ti Republic Act 8491 (wenno Flag and Heraldic Code of the Philippines), makanta wenno mapatokar ti “Lupang Hinirang” a kas martsa, segun iti komposision ken areglo ni Julian Felipe. Saan a kas iti inaramid ni Martin.
ADDA KARBENGAN NI MARTIN?
Ngem adda met agkuna a karbengan ni Martin, a kas nalatak a kumakanta iti pagilian, iti mangyayug iti “Lupang Hinirang” iti bukodna nga istilo, wenno, kas iti kunana, nagtaud iti segged ti riknana iti daydi a kanito. Nagustuak, kuna ni Pacquiao iti inawisna a kumakanta para iti naudi a labanna. Mayat, kuna met dagiti mangipagarup a ti Nailian a Kanta ket kas iti ordinario a love song a palpalataken dagiti kas kada Gary Valenciano ken Regine Velasquez a nawaya a pagaayamanda a baliwan ti estilo, areglo wenno tonona.
Naimbag pay ‘tay laban ni Pacquiao ta adda ni Kenny Bayless nga Amerikano a nangreperi wenno opisial a nangeddeng no asino ti mangabak. Ngem asino ngarud met ti mangreperi iti pinnadagsenan iti rason no adda karbengan ni Martin iti inaramidna, no adda linabsingna a linteg, wenno binastosna ti sagrado a kanta? Asino ti met ti mangibaga a pudno a KSP wenno “kulang sa pansin” dagiti opisial ti National Historical Institute (NHI) a kangrunaan a nangbabalaw iti panagkanta ni Martin?
Iti padastayo iti pagilian, dua ti pagtaudan ti reperi wenno mangeddeng a ti rason ti maysa a partido ket isu ti mapaturay. Gapu ta addatayo iti salinong ti demokrasia, kangrunaan a mangikedkeddeng ti timek ti mayoria, wenno ti kadakkelan ti bilang a mangpabor iti maysa nga isyu. No adu ti mayat, mabalin a daytoy ti pudno. Nabileg ti timek ti mayoria aglalo iti panawen ti eleksion. Ngem no adda linteg a pagbatayan tapno maitag-ay ti pudno, rumbeng a masurot daytoy imbes a ti pinnaaduan dagiti mayat.
No adu ti aggusto iti panagkanta ni Martin, awan dakesna dayta. No nariing ti panagayatda iti Filipinas gapu iti nasged iti nasionalismo a panagkantana artin, nasayaat la unay. Ngem ditay’ mailibak nga adda linteg a mangibilbilin iti umisu a pannakakanta ti Nailian a Kanta. No denggentayo ngarud dagiti rason dagiti mangibagbaga nga awan ti linabsing a paglintegan ni Martin, kasla rumrummuar a maysa laeng a singasing dagiti paglintegan a surotentayo laeng no kayattayo.
NAIGAGARA LAENG A MARTSA TI TONONA
Naipasngay ti RA 8491, idi panawen a rinambakantayo ti maika-100 a tawen ti republikatayo idi 1998 babaen ti panangilungalong ni Presidente Fidel V. Ramos. Ni Julan Felipe ti kompositor ti ayug ti martsa a kiniddaw ni Hen. Emilio Aguinaldo a matokar iti proklamasion ti pannakawayawayatayo manipud kadagiti Espanyol idi Huno 12, 1898 iti Kawit, Cavite. Marcha Filipina Magdalo ti orihinal a paulo ti martsa. Naadaw ti immuna a liriko daytoy manipud iti daniw ni Jose Palma a “Filipinas.” Ti agdama a liriko daytoy babaen ti paulona ita a “Lupang Hinirang” ket sinurat ni Felipe de Leon idi 1956.
No adda man dakkel a rason no apay a napanunot dagiti agpampanday-linteg nga ipasa ti RA 8491, isu ti panangiliklikda a madadael ti Nailian a Kanta babaen ti asino man a kumakanta, kas iti inaramid ita ni Martin, a mangipatpaturay iti kinasiglat wenno kinalatakda a kumakanta, ngem ‘tay panagtamedda iti maysa a natarnaw a komposision a mangibagbagi iti kina-Filipinotayo.
Segun ken ni Ambeth Ocampo, hepe ti NHI, awan ti lugar para iti siwawaya nga interpretasion ti “Lupang Hinirang.”
Sinungbatan pay ti NHI ti panangibagbagada a KSP dagiti opisialda gapu iti panangdillawda ken ni Martin. Segun pay iti NHI, saan a ti kinasiglat ni Martin wenno rubrob ti emosionna a nagkanta iti “Lupang Hinirang” ti babbabalawenda no di ti panangbaliwna iti tonto ti kanta, nga iparparit ti linteg. Maaramid amin ni Martin ti kaykayatna kadagiti kantaenna, ngem no maipanggep iti Nailian a Kanta, kunada, sabalin a patangan dayta.
Kuna ni Martin nga awan ti ammona iti linteg, kas iti kaaduanna kadatayo. Ngem rumbeng a maammuantayo a dua a doktrina iti linteg ti mangiturturay kadatyo iti gimong: umuna, uray makapadakes ti linteg, lintegto latta dayta a rumbeng a suroten; ken ti maikadua, ti kaawan ti ammo iti ania man a linteg ket saan a rason tapno saan a madusa ti naglabsing.
Ngem mapagduaduaan ti ibagbaga ni Martin nga awan ti ammona iti linteg, wenno awan ti pamalpalatpatanna a nadudog met iti kontrobersia dagiti immun-una a nagkanta iti laban ni Pacquiao a kas kada Sarah Geronimo, Kyla, Lani Misalucha and Geneva Cruz a nangbaliw met iti tono ti kanta idi isuda ti maisaang iti ring. Mismo a ni Ryan Cayabyab ti nangballaag ken ni Martin a dina ituloy ti panggepna a mangbaliw ti ngudo ti tono ti kanta, ta amangan no “patayen” dagiti tattao. Ngem natangken ti ulo ni Martin ket sinurotna ti kayatna.
No impangngag koma ni Martin ni Cayabyab, awan koma dagitoy a panangpalapalda ita kenkuana.
DAGITI “PASAWAY”
Segun ken ni Ocampo, dagiti kas ken ni Martin ti makunkuna a mangibagbagi iti kultura dagiti papaanawa (“pasaway culture”), ta dagitoy a klase ti tattao ti mangipilpilit iti kayatda babaen ti nagan ti nawaya a panagsao ken pangyebkas iti rikna, idinto nga adda linteg a rumbeng a surotenda.
Ania kadi a rason tapno bastosen dagtoy a papaaawa ti banderatayo, wenno ti Nailian a Kanta? Iti kaso ni Martin, dua ti tumtumpuar a rason manipud kadagiti opinion ti publiko: Saan a Filipino ni Martin ta makipagili daytoy iti America, ken iti panagriknana, agkonkonsierto iti Las Vegas a dati a nagkankantaanna, ket kayatna ti aglatak manen, wenno aguman ti turong dagiti tattao manipud ken ni Pacquiao.
Daytoy koma ti maipaawat ken ni Martin ken dagiti mangkankanunong kenkuana iti inaramidna. Adu ti nagkibaltang iti panagkantada, kadaksan ti inaramid ni Christian Baustisa, idi nagkanta met daytoy iti maysa met a laban ti boksing ta nalibtawanna ti sumagmamano a paset ti kanta, adda dagiti nagbaliw iti tonona, ken dagiti nag-rap, ngem ibagbagada nga awan met ti nabalud, nadusa, wenno naungtan man laeng kadagitoy. Ngem gapu kadi kadagitoy a rason, tumuladtayo kadi met? No di man ket maysaka met a “pasaway” a mangituloy nga agaramid iti maikaniwas idinto nga ammom met a dakes daytoy.
Ken no mapalubosan ni Martin iti kayatna, wenno makalusot daytoy ket idaydayawtayo pay, kayatna a sawen, adunton ti mangtulad kenkuana. Aglalo pay ngarud ta adda ugalitayo a managtutulad. Ket no palubosantayo a kasta, anianto manen ti sumaruno nga aramiden dagiti papaanawa? Pagbalinenda a rock n’roll, ballad, wenno rap ti “Lupang Hinirang”? Ipalpalagipda ti panamagbalin ni Jimi Hendrix a rock ti Star-Spangled Banner iti Woodstock di dekada 70. Ken adu pay ti bersion ti Nailian a Kanta ti Estados Unidos a naipatayaben iti radio ken kadagiti publiko a pasken. Ngem Amerika daydiay, awan ti bibiangtayo iti kayatda nga aramiden. Mabalin nga awan ti linteg a mangiparit iti daytoy.
ASINO TI PUDNO MANGAY-AYAT ITI PAGILIAN?
Kunada pay saan a kaawan ti patriotismo ti gapuna a naaramid ni Martin daytoy. Ta no ar-arigen kano, mas nga awan ti panagayatda iti pagilian dagiti agtuturay nga agtaktakaw iti pundo ti gobierno ken magparparigat kadagiti Filipino babaen dagiti pagalagadan a mangpabor laeng iti ikakapetda iti turay. Ngem gapu kadi ta agtatakawen dagiti agtuturay, ilugestayo metten ti sibubukel a dayaw ti pagilian, wenno panawantayo ti bukodtayo a daga, wenno agbalintayo metten a papaanawa?
No nagustuan ni Pacquiao ti panagkanta ni Martin iti “Lupang Hinirang,” sumurot metten dagiti adda iti Malakanyang tapno ibagada a kasta, nga awan ti linabsing ti kumakanta a paglintegan. A kasla di ammo dagitoy a kaduada iti gobierno ti NHI a mangitagtag-ay iti linteg ken kangrunaan a mangdildillaw iti panagkanta ni Martin. Nalawag a saan a panagtutunos daytoy dagiti agtuturay.
Ipagpagaputayo ken ni Pacquiao, wenno ni Martin gapu ta nalatak daytoy a kumakanta ken artista. Ngem pulos a natangken ni Martin a mangibagbaga nga awan ti linabsingna ket di rumbeng nga agpakawa iti asino man. Bay-am no mabalin a mabalud daytoy iti saan a nasursurok it makatawen wenno multa a P5,000, wenno agpada a pannusa, no mapaneknekan a naglabsing ti probision ti RA 8491. Ti korte ti mangibaga iti dayta. Ngem patiem nga adda mangyuli iti kaso kontra ken ni Martin. Ket gapu ta awan, saanna met a kayat a sawen kanunongantayo metten dagiti kasta nga aramid.
Baliwantayo iti linteg, wen. Segun ken ni Rep. Teddy Casino iti BayanMuna, adda nasayaat nga imbunga ti isyu a pinarnuay ni Martin. Addan pagrasonanda tapno masirip a nasayaat no rumbeng a mabaliwan dagiti probision daytoy tapno saan met a madusa dagiti agkanta iti Nailian a Kanta a sipupuso, wenno dagiti mangiplastar ti bandera nga awan ti intensionda a mangbastos iti daytoy. Ngem ania koma ti rason?, Tapno mawayawayaan ti asino man a mangbaliw ti tono ti kanta iti kaykayattayo?
AGSUBLI TAYO ITI ESKUELA
Ala, lipatentayon ni Martin, agpadispensar man wenno saan. Maysa pay, nalpasen ti amin. Ngem ditay koma liplipatan ti linteg, agingga a di mawaswas wenno maamendaran daytoy. Ken saan laeng koma a ni Pacquiao ti itag-aytayo, no di pay ket aminen a mangitantandudo iti kina-Filipinotayo. Agsadagtayo koma met uray dagiti babassit a kontribusiontayo tapno maitag-ay ti dayaw ti pagilian.
Adda addang ita ti Department of Education nga ipapatida nga isuro a nasayaat ti pannakakanta ti “Lupang Hinirang” iti daytoy a panagseserrek iti eskuela. Segun ken ni Sek. Jesli Lapus, rumbeng a mapalpalagipan latta dagiti ubbing ken dagiti mangisursuro ti panagpasnektayo a mangkanta a nasayaat, wenno iti mayayon iti linteg, ti Nailian a Kanta.
Sapay ngarud koma ta inton kantaentayo ti Nailian a Kanta, kantaentayonton daytoy a sitatakneng ken napnuan panagayat iti pagilian, ken kangrunaanna, tunggal kantaentayo, maanagtayonton ti kaipapananna.
(Basaen ti kumpleto a bersion daytoy iti Bannawag, Mayo 25, 2009.)
Ngem iti dayta a gundaway, ti panangdudog dagiti limmandok a gemgem ni Manny Pacquiao ken ni Ricky Hatton iti ring ti rinanta a buyaen dagiti riniwriw a Filipino kadagiti pagsinean ken telebisiontayo. Saan a ni Martin a napan laeng nagkanta sadiay iti Nailian a Kanta a kas paset ti tradisional a panglukat ti maysa nga internasional a laban iti boksing. Ngem gapu ta pinalaluanna la unay ti panagkantana—binaliwanna ti tono ken areglo ti kanta—nagbalin metten a rason ti pagririantayo nga agkakailian.
Ita, kasla pagganganasan met dagiti dadduma ti agbibinnato iti rason no rumbeng wenno saan a madusa ni Martin iti inaramidna. Kasla narabaw a pagdidinniskutiran—nota laeng ti musika, kunada man, ngem naun-uneg ti kaipapanan ken epekto daytoy iti biag ken dayawtayo a Filipino.
Adda agkuna a binastos ni Martin ti sagrado a kanta a “Lupang Hinirang.” No sagrado, kunatayo, saan a sinsinan a kanta, ket di rumbeng a baliwantayo ti tono ken liriko daytoy kas pangrespeto metten ti kompositor ken iti paset ti pakasaritaantayo a nakaipasngayan ti martsa nga ayug. Ken kangrunaanna, adda linteg a mangsalsalaknib iti Nailian a Kanta kadagiti asino man a mangigagara a mangbaliw iti pannakakantana iti publiko a pasken.
Segun iti Seksion 37 ti Republic Act 8491 (wenno Flag and Heraldic Code of the Philippines), makanta wenno mapatokar ti “Lupang Hinirang” a kas martsa, segun iti komposision ken areglo ni Julian Felipe. Saan a kas iti inaramid ni Martin.
ADDA KARBENGAN NI MARTIN?
Ngem adda met agkuna a karbengan ni Martin, a kas nalatak a kumakanta iti pagilian, iti mangyayug iti “Lupang Hinirang” iti bukodna nga istilo, wenno, kas iti kunana, nagtaud iti segged ti riknana iti daydi a kanito. Nagustuak, kuna ni Pacquiao iti inawisna a kumakanta para iti naudi a labanna. Mayat, kuna met dagiti mangipagarup a ti Nailian a Kanta ket kas iti ordinario a love song a palpalataken dagiti kas kada Gary Valenciano ken Regine Velasquez a nawaya a pagaayamanda a baliwan ti estilo, areglo wenno tonona.
Naimbag pay ‘tay laban ni Pacquiao ta adda ni Kenny Bayless nga Amerikano a nangreperi wenno opisial a nangeddeng no asino ti mangabak. Ngem asino ngarud met ti mangreperi iti pinnadagsenan iti rason no adda karbengan ni Martin iti inaramidna, no adda linabsingna a linteg, wenno binastosna ti sagrado a kanta? Asino ti met ti mangibaga a pudno a KSP wenno “kulang sa pansin” dagiti opisial ti National Historical Institute (NHI) a kangrunaan a nangbabalaw iti panagkanta ni Martin?
Iti padastayo iti pagilian, dua ti pagtaudan ti reperi wenno mangeddeng a ti rason ti maysa a partido ket isu ti mapaturay. Gapu ta addatayo iti salinong ti demokrasia, kangrunaan a mangikedkeddeng ti timek ti mayoria, wenno ti kadakkelan ti bilang a mangpabor iti maysa nga isyu. No adu ti mayat, mabalin a daytoy ti pudno. Nabileg ti timek ti mayoria aglalo iti panawen ti eleksion. Ngem no adda linteg a pagbatayan tapno maitag-ay ti pudno, rumbeng a masurot daytoy imbes a ti pinnaaduan dagiti mayat.
No adu ti aggusto iti panagkanta ni Martin, awan dakesna dayta. No nariing ti panagayatda iti Filipinas gapu iti nasged iti nasionalismo a panagkantana artin, nasayaat la unay. Ngem ditay’ mailibak nga adda linteg a mangibilbilin iti umisu a pannakakanta ti Nailian a Kanta. No denggentayo ngarud dagiti rason dagiti mangibagbaga nga awan ti linabsing a paglintegan ni Martin, kasla rumrummuar a maysa laeng a singasing dagiti paglintegan a surotentayo laeng no kayattayo.
NAIGAGARA LAENG A MARTSA TI TONONA
Naipasngay ti RA 8491, idi panawen a rinambakantayo ti maika-100 a tawen ti republikatayo idi 1998 babaen ti panangilungalong ni Presidente Fidel V. Ramos. Ni Julan Felipe ti kompositor ti ayug ti martsa a kiniddaw ni Hen. Emilio Aguinaldo a matokar iti proklamasion ti pannakawayawayatayo manipud kadagiti Espanyol idi Huno 12, 1898 iti Kawit, Cavite. Marcha Filipina Magdalo ti orihinal a paulo ti martsa. Naadaw ti immuna a liriko daytoy manipud iti daniw ni Jose Palma a “Filipinas.” Ti agdama a liriko daytoy babaen ti paulona ita a “Lupang Hinirang” ket sinurat ni Felipe de Leon idi 1956.
No adda man dakkel a rason no apay a napanunot dagiti agpampanday-linteg nga ipasa ti RA 8491, isu ti panangiliklikda a madadael ti Nailian a Kanta babaen ti asino man a kumakanta, kas iti inaramid ita ni Martin, a mangipatpaturay iti kinasiglat wenno kinalatakda a kumakanta, ngem ‘tay panagtamedda iti maysa a natarnaw a komposision a mangibagbagi iti kina-Filipinotayo.
Segun ken ni Ambeth Ocampo, hepe ti NHI, awan ti lugar para iti siwawaya nga interpretasion ti “Lupang Hinirang.”
Sinungbatan pay ti NHI ti panangibagbagada a KSP dagiti opisialda gapu iti panangdillawda ken ni Martin. Segun pay iti NHI, saan a ti kinasiglat ni Martin wenno rubrob ti emosionna a nagkanta iti “Lupang Hinirang” ti babbabalawenda no di ti panangbaliwna iti tonto ti kanta, nga iparparit ti linteg. Maaramid amin ni Martin ti kaykayatna kadagiti kantaenna, ngem no maipanggep iti Nailian a Kanta, kunada, sabalin a patangan dayta.
Kuna ni Martin nga awan ti ammona iti linteg, kas iti kaaduanna kadatayo. Ngem rumbeng a maammuantayo a dua a doktrina iti linteg ti mangiturturay kadatyo iti gimong: umuna, uray makapadakes ti linteg, lintegto latta dayta a rumbeng a suroten; ken ti maikadua, ti kaawan ti ammo iti ania man a linteg ket saan a rason tapno saan a madusa ti naglabsing.
Ngem mapagduaduaan ti ibagbaga ni Martin nga awan ti ammona iti linteg, wenno awan ti pamalpalatpatanna a nadudog met iti kontrobersia dagiti immun-una a nagkanta iti laban ni Pacquiao a kas kada Sarah Geronimo, Kyla, Lani Misalucha and Geneva Cruz a nangbaliw met iti tono ti kanta idi isuda ti maisaang iti ring. Mismo a ni Ryan Cayabyab ti nangballaag ken ni Martin a dina ituloy ti panggepna a mangbaliw ti ngudo ti tono ti kanta, ta amangan no “patayen” dagiti tattao. Ngem natangken ti ulo ni Martin ket sinurotna ti kayatna.
No impangngag koma ni Martin ni Cayabyab, awan koma dagitoy a panangpalapalda ita kenkuana.
DAGITI “PASAWAY”
Segun ken ni Ocampo, dagiti kas ken ni Martin ti makunkuna a mangibagbagi iti kultura dagiti papaanawa (“pasaway culture”), ta dagitoy a klase ti tattao ti mangipilpilit iti kayatda babaen ti nagan ti nawaya a panagsao ken pangyebkas iti rikna, idinto nga adda linteg a rumbeng a surotenda.
Ania kadi a rason tapno bastosen dagtoy a papaaawa ti banderatayo, wenno ti Nailian a Kanta? Iti kaso ni Martin, dua ti tumtumpuar a rason manipud kadagiti opinion ti publiko: Saan a Filipino ni Martin ta makipagili daytoy iti America, ken iti panagriknana, agkonkonsierto iti Las Vegas a dati a nagkankantaanna, ket kayatna ti aglatak manen, wenno aguman ti turong dagiti tattao manipud ken ni Pacquiao.
Daytoy koma ti maipaawat ken ni Martin ken dagiti mangkankanunong kenkuana iti inaramidna. Adu ti nagkibaltang iti panagkantada, kadaksan ti inaramid ni Christian Baustisa, idi nagkanta met daytoy iti maysa met a laban ti boksing ta nalibtawanna ti sumagmamano a paset ti kanta, adda dagiti nagbaliw iti tonona, ken dagiti nag-rap, ngem ibagbagada nga awan met ti nabalud, nadusa, wenno naungtan man laeng kadagitoy. Ngem gapu kadi kadagitoy a rason, tumuladtayo kadi met? No di man ket maysaka met a “pasaway” a mangituloy nga agaramid iti maikaniwas idinto nga ammom met a dakes daytoy.
Ken no mapalubosan ni Martin iti kayatna, wenno makalusot daytoy ket idaydayawtayo pay, kayatna a sawen, adunton ti mangtulad kenkuana. Aglalo pay ngarud ta adda ugalitayo a managtutulad. Ket no palubosantayo a kasta, anianto manen ti sumaruno nga aramiden dagiti papaanawa? Pagbalinenda a rock n’roll, ballad, wenno rap ti “Lupang Hinirang”? Ipalpalagipda ti panamagbalin ni Jimi Hendrix a rock ti Star-Spangled Banner iti Woodstock di dekada 70. Ken adu pay ti bersion ti Nailian a Kanta ti Estados Unidos a naipatayaben iti radio ken kadagiti publiko a pasken. Ngem Amerika daydiay, awan ti bibiangtayo iti kayatda nga aramiden. Mabalin nga awan ti linteg a mangiparit iti daytoy.
ASINO TI PUDNO MANGAY-AYAT ITI PAGILIAN?
Kunada pay saan a kaawan ti patriotismo ti gapuna a naaramid ni Martin daytoy. Ta no ar-arigen kano, mas nga awan ti panagayatda iti pagilian dagiti agtuturay nga agtaktakaw iti pundo ti gobierno ken magparparigat kadagiti Filipino babaen dagiti pagalagadan a mangpabor laeng iti ikakapetda iti turay. Ngem gapu kadi ta agtatakawen dagiti agtuturay, ilugestayo metten ti sibubukel a dayaw ti pagilian, wenno panawantayo ti bukodtayo a daga, wenno agbalintayo metten a papaanawa?
No nagustuan ni Pacquiao ti panagkanta ni Martin iti “Lupang Hinirang,” sumurot metten dagiti adda iti Malakanyang tapno ibagada a kasta, nga awan ti linabsing ti kumakanta a paglintegan. A kasla di ammo dagitoy a kaduada iti gobierno ti NHI a mangitagtag-ay iti linteg ken kangrunaan a mangdildillaw iti panagkanta ni Martin. Nalawag a saan a panagtutunos daytoy dagiti agtuturay.
Ipagpagaputayo ken ni Pacquiao, wenno ni Martin gapu ta nalatak daytoy a kumakanta ken artista. Ngem pulos a natangken ni Martin a mangibagbaga nga awan ti linabsingna ket di rumbeng nga agpakawa iti asino man. Bay-am no mabalin a mabalud daytoy iti saan a nasursurok it makatawen wenno multa a P5,000, wenno agpada a pannusa, no mapaneknekan a naglabsing ti probision ti RA 8491. Ti korte ti mangibaga iti dayta. Ngem patiem nga adda mangyuli iti kaso kontra ken ni Martin. Ket gapu ta awan, saanna met a kayat a sawen kanunongantayo metten dagiti kasta nga aramid.
Baliwantayo iti linteg, wen. Segun ken ni Rep. Teddy Casino iti BayanMuna, adda nasayaat nga imbunga ti isyu a pinarnuay ni Martin. Addan pagrasonanda tapno masirip a nasayaat no rumbeng a mabaliwan dagiti probision daytoy tapno saan met a madusa dagiti agkanta iti Nailian a Kanta a sipupuso, wenno dagiti mangiplastar ti bandera nga awan ti intensionda a mangbastos iti daytoy. Ngem ania koma ti rason?, Tapno mawayawayaan ti asino man a mangbaliw ti tono ti kanta iti kaykayattayo?
AGSUBLI TAYO ITI ESKUELA
Ala, lipatentayon ni Martin, agpadispensar man wenno saan. Maysa pay, nalpasen ti amin. Ngem ditay koma liplipatan ti linteg, agingga a di mawaswas wenno maamendaran daytoy. Ken saan laeng koma a ni Pacquiao ti itag-aytayo, no di pay ket aminen a mangitantandudo iti kina-Filipinotayo. Agsadagtayo koma met uray dagiti babassit a kontribusiontayo tapno maitag-ay ti dayaw ti pagilian.
Adda addang ita ti Department of Education nga ipapatida nga isuro a nasayaat ti pannakakanta ti “Lupang Hinirang” iti daytoy a panagseserrek iti eskuela. Segun ken ni Sek. Jesli Lapus, rumbeng a mapalpalagipan latta dagiti ubbing ken dagiti mangisursuro ti panagpasnektayo a mangkanta a nasayaat, wenno iti mayayon iti linteg, ti Nailian a Kanta.
Sapay ngarud koma ta inton kantaentayo ti Nailian a Kanta, kantaentayonton daytoy a sitatakneng ken napnuan panagayat iti pagilian, ken kangrunaanna, tunggal kantaentayo, maanagtayonton ti kaipapananna.
(Basaen ti kumpleto a bersion daytoy iti Bannawag, Mayo 25, 2009.)
